Tại dự thảo Thông tư về lộ trình phối trộn nhiên liệu sinh học, Bộ Công Thương đề xuất toàn bộ xăng khoáng truyền thống (RON 92, RON 95 và các loại khoáng khác) bắt buộc pha với E100 thành xăng sinh học E10 để sử dụng cho phương tiện cơ giới dùng động cơ xăng trên toàn quốc.

Sau 2030, toàn bộ xăng được pha chế, phối trộn, kinh doanh để sử dụng cho phương tiện cơ giới dùng động cơ xăng trên cả nước chuyển sang E15 (hàm lượng ethanol từ 14-15%) hoặc xăng sinh học với tỷ lệ phối trộn khác do Bộ trưởng Công Thương quy định.

Trong bối cảnh cạnh tranh thương mại toàn cầu hiện nay, việc tăng sử dụng xăng sinh học còn tạo dư địa thị trường cho nhập khẩu etanol, nguồn nguyên liệu sản xuất etanol từ Mỹ vào Việt Nam. Bộ Công Thương nhìn nhận đây là một trong những giải pháp nhanh chóng và hữu hiệu giúp tăng nhập khẩu hàng hóa từ nước này, tiến tới cân bằng thương mại.

Bộ Công Thương khẳng định Việt Nam có đủ năng lực sản xuất, nhập khẩu và phối trộn để triển khai bắt buộc E10 từ 1/1/2026. Ước tính, cả nước sẽ cần 1,5 triệu m³ E100 mỗi năm để phối trộn, dựa trên tổng nhu cầu xăng khoảng 15 triệu m³ năm 2024.

Hiện, Việt Nam có 6 nhà máy ethanol (E100) với tổng công suất thiết kế khoảng 600.000 m³ mỗi năm. Các nhà máy hoạt động hết năng lực sẽ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu etanol cho pha chế E10. Phần còn thiếu, nhà điều hành cho biết có thể bù đắp bằng nguồn nhập khẩu từ Mỹ và Brazil - hai quốc gia sản xuất cồn lớn nhất thế giới.

Về hạ tầng phối trộn, Bộ Công Thương cho biết Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) có năng lực vượt nhu cầu. Các doanh nghiệp khác như BSR (Dung Quất), Sài Gòn Petro cũng đã chuẩn bị cơ sở hạ tầng, đủ khả năng tham gia phối trộn.

"Xét về năng lực sản xuất, nhập khẩu và phối trộn, Việt Nam hoàn toàn có thể triển khai bắt buộc E10 từ 1/1/2026", Bộ Công Thương khẳng định.

Xăng sinh học E10 được thí điểm tại Hà Nội, tháng 8/2025. Ảnh: Xuân Hải

Cách đây 7 năm, cả nước dừng phân phối xăng khoáng truyền thống RON 92 và chuyển sang sử dụng xăng E5 RON 92 cho các phương tiện giao thông đường bộ. Nhờ vậy, giai đoạn 2015 - 2019, tỷ lệ tiêu thụ xăng sinh học E5 RON 92 tăng từ 0% lên trên 40% so với tổng lượng tiêu thụ xăng trong nước (gồm E5 RON92 và RON 95).

Tuy nhiên, từ 2020, tình hình tiêu thụ xăng E5 RON 92 liên tục giảm, chiếm khoảng từ 15-50% so với tổng mức tiêu thụ ở các địa phương. Tại một số vùng, các trạm bán lẻ đã không còn phân phối loại xăng này.

Nguyên nhân, theo Bộ Công Thương, xăng sinh học khó bảo quản do dễ ngậm nước, bay hơi, trong khi chính sách thuế, phí chưa đủ tạo chênh lệch giá để khuyến khích tiêu dùng. Truyền thông chưa đủ mạnh để xóa bỏ tâm lý e ngại "ảnh hưởng động cơ" và thiếu sự giám sát, chế tài thực thi cũng khiến E5 chưa có chỗ đứng trên thị trường.

Bộ Công Thương cho rằng trong bối cảnh Việt Nam từng bước chuyển dịch theo hướng xanh và bền vững, xăng sinh học E10 là một giải pháp chuyển đổi năng lượng hiệu quả, phù hợp với bối cảnh, nguồn lực trong nước, đón đầu xu thế quốc tế.

Ngoài ý nghĩa về môi trường, việc tăng sử dụng nhiên liệu sinh học còn giúp khôi phục lại hoạt động của các nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học đã được đầu tư nhưng chưa đưa vào hoạt động do không có thị trường tiêu thụ. Việc này góp phần tránh lãng phí nguồn lực đầu tư, đồng thời phát triển các vùng nguyên liệu (sắn, ngô), tạo việc làm cho lượng lớn lao động tại các khu vực trung du, miền núi.

Các tổ chức, cá nhân được khuyến khích sản xuất, phối trộn, phân phối và sử dụng diesel sinh học B5 và B10. Ngoài ra, các loại nhiên liệu sử dụng trong ngành hàng không và các loại xăng, dầu đặc chủng của quân đội, công an phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh cũng không nằm trong diện bắt buộc.

Nhà điều hành dự kiến đưa ra một số quy định nhằm bắt buộc phối trộn E100 vào toàn bộ lượng xăng bán ra (xăng E10). Dự thảo cũng quy định các địa phương phải phối hợp cùng Bộ Công Thương để kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong thực hiện lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học.

Theo dự thảo, trong quá trình triển khai, cơ quan này sẽ phối hợp với Bộ Tài chính quản lý chính sách giá, thuế, giám sát phân phối. UBND các tỉnh, thành phố được giao hỗ trợ vùng nguyên liệu, hạ tầng phối trộn, truyền thông địa phương. Doanh nghiệp sản xuất có trách nhiệm khôi phục nhà máy ethanol, nhập khẩu bù đắp thiếu hụt, và bảo đảm chất lượng E10 trước khi lưu thông.

Tác giả: Phương Dung

Nguồn tin: vnexpress.net